Ka mbetur që në krye të herës. Elbasanasit, edhe sot mund të thonë, e kam shtëpinë tek ‘pusi, që lahet vetë’.
Përpos kësaj, është edhe një këngë e Isuf Myzyrit me këtë toponim, por që mbart pas një histori.
‘Pusi që lahet vetë’ me një zanafillë disavjeçare.
Në vitin 1460, tregojnë se dy turq vëllezër dhe një arab, ndërtuan një xhami në qytetin e Elbasanit.
Pikërisht, para këtij objekti kulti, ata më parë ndërtuan pusin.
Gjashtë vjet më vonë, Sulltan Mehmeti, vendosi të ndërtojë një kështjellë, që edhe sot quhet “Kalaja e Elbasanit”.
Kjo e fundit ka ruajtur të njëjtin vend, por i është nënshtruar ndryshimeve që nga koha e themelimit.
Pranë pusit, u mboll edhe një dru rrapi, si për dekoracion.
Kësisojë, besimtarët, qëndronin nën hijen e rrapit e laheshin me ujën e pusit, para faljes së çdo namazi.
Kjo ishte “infrastruktura” për myslimanët besimtarë.
Si për të vënën në jetë një rit e “për tu ecur mbarë”, ndërtuesit e pusit hodhën brenda tij, një çekiç, një mistri dhe një sqepar prej metali të çmuar.
Ndërsa sot duket si emblemë tabela e shkruar në shqip, ” Pusi , që lahet vetë”.
Kjo emërtesë mbeti qëkurse pusi nxori ujë, pasi, kishte aq shumë ujë, saqë mbushej dhe derdhej jashtë murit rrethues të tij.
Kështu, pusi lahej vetë e nuk kishte nevojë për pastrim të brendshëm.
Zakonisht kjo dukuri ndodhte natën, kur pusi nuk shfrytëzohej për të marrë ujë.
Ndaj dhe mori këtë emër.
Për ironi të fatit, ky pus u mbyll për shumë vite.
Arsyeja e vetme për laikët që e mbyllën, ai ishte afër një xhamie!
Në vitin 2007, pusi u rihap sërisht nga disa banorë të kësaj lagjeje.
Ai sot konsiderohet si “Monument kulture” dhe mbrohet nga shteti.
Që herët, pusit i ka kënduar me mjeshtëri këngëtari i madh, Isuf Myzyri, fabula e së cilës ishte lakonike me doza erotike të pranueshme për kohën.
Kënga “E kam shtëpinë tek pusi që lahet vetë” këndohet edhe sot në Elbasan.
E ndërsa pusi e rrapi qëndrojnë pranë e pranë , si “vëllezër” binjakë…
Për lajm-shqip
Alfrida Danushi
