Rastet
Kur shtetet nuk i shesin të gjitha
Eksperti i naftës, Maksim Shuli tregon për “Shqip” një mori rastesh ku, shtete shumë herë të fuqishme, nuk kanë lejuar të shesin të gjitha aksionet. Ai është i mendimit që qeveria shqiptare duhet të ruajë të paktën nga 20 deri në 35% të aksioneve. Në Poloni kompania “Grupa Lotos” është një shoqëri aksionere, ku shteti zotëron 50%. “Gazprom” është një shoqëri anonime ruse, ku shteti mban 51% të aksioneve. ENI, shoqëria Kombëtare e Naftës Italiane, e themeluar në 1953 dhe ka filluar privatizimin në 1998, shteti mban ende 30% të aksioneve. “Rompetroli”, kompania rumune e naftës është shoqëri publike shtetërore, ku qeveria ruan 25% të aksioneve. Kompania “Helenik Petroleum”, kompania greke kombëtare e naftës, themeluar në 1975 dhe ka filluar privatizimin në vitin 1998, ku shteti grek mban ende 35,5% të aksioneve dhe ku 39% të aksioneve të tjera i kontrollon “Latsis Group” një kompani greke, pra, brenda territorit të tyre.
“Megaoferta”, METE bën lëmsh informacionin e firmave, fsheh planet e zhvillimit
Buxheti i shtetit ta harrojë se do të arkëtojë 850 milionë euro nga shitja e “Albpetrol”-it, pasi ato nuk ekzistojnë. Paketa e ofruar “Vetro Energy” nga zyra e saj në Singapor nuk përmban para të thata për zotërimin e 100 për qind të aksioneve, por edhe planin e supozuar të investimeve, të cilën Ministria e Ekonomisë po e ruan (ose gatuan) në fshehtësi, në mungesë të plotë transparence.
Me një mungesë të plotë profesionalizimi, zyrtarët e Ministrisë së Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjetikës kanë bërë lëmsh të gjithë opinionin publik, duke mos qenë të aftë të shpërndajnë informacionin se kush është kompania që ofroi 850 milionë euro dhe çfarë përfshin oferta, pra, çmimin dhe investimin (ku futet edhe mjedisi). Nga 19 kompani, që shfaqën interes për privatizimin, vetëm 6 morën pjesë në paraqitjen e ofertave, por vetëm tre ishin të njohura, kurse tre të tjerat nuk kanë as faqe interneti, për rrjedhojë nuk dihet se çfarë aktivitetesh kanë.
Tre ditë pas zhvillimit të tenderit për privatizimit e të vetmes ndërmarrje shtetërore të prodhimit të naftës në vend, mësohet më qartësisht se çfarë përmbanin ofertat e kompanive. Shifrat marramendëse nuk janë vetëm shumat që do të paguhen si çmim, por edhe planet e zhvillimit.
Ishin kanadezët e “Bankers Petroleum” që zbardhën të parët “sekretin” e ofertave të majme. Në ditën e tenderit, aksionet e kompanisë u rritën pas paraqitjes së ofertës për të blerë “Albpetrol”-in për 303 milionë euro, dhe po atë ditë, të premten, kompania lëshoi njoftimin, duke thënë se, vlera e paraqitur ishte kombinim i pagesave cash dhe investimeve. Këtë metodë kanë ndjekur edhe shoqëritë e tjera, por METE nuk i zbardh, duke u mbrojtur se me procedurat e tenderit po merret konsulenti amerikan “Pattom Boggs”.
Një ditë para tenderit, zv/ministri i Ekonomisë, Eno Bozdo, do të shpjegonte për gazetën “Shqip” mënyrën e përzgjedhjes së kompanisë fituese, nëse do të ishte veprim strategjik apo i nisur vetëm nga çmimi i ofruar.
“Privatizimi nuk është vetëm për sot, për çmimin që merr, por edhe për atë çfarë kompania do të investoje nesër për zhvillimin e sektorit. Sa për ta ilustruar p.sh, një kompani mund të ofrojë 100 lekë dhe investon 20 lekë, por mund të kemi oferta për ta blerë me 50 lekë dhe do të investoje 150 lekë. Ky do të jetë një rast interesant për t’u gjykuar. E rëndësishme është që kompania që do të vijë, të jetë serioze në kuptimin financiar dhe të zotërojë kapacitetin e nevojshëm teknik për të ndërmarrë operacione hidrokarbure të eksplorimit dhe të prodhimit”, ishte përgjigjja e zv/ministrit.
Pra, mund të jenë ofruar 850 milionë euro, por brenda mund të ketë plane investimi më tepër se sa vlera e shitjes. Faktet e deritanishme tregojnë se investimet në Shqipëri nga kompanitë koncesionare nuk kanë qenë konform kontratave. Ashtu si italianët me 25 HEC-et në energji, ARMO-n e 270 milionë dollarëve në naftë, CEZ-in e 300 milionë eurove në shpërndarje, apo ACR-në në miniera kromi, janë raste të pastra që shteti nuk i përfitoi asnjëherë investimet e premtuara në kontratë.
Në prag të 100-vjetorit të Pavarësisë, kur po shitet edhe prona e fundit e shqiptarëve, dhe jo pak, por burimet e naftës në det dhe në tokë, shtetarët tanë treguan se atë çfarë nisi 80 vjet më parë Iljaz Vrioni, me koncesionin e anglezëve, po e mbyllin tani me gjoja amerikanët, pa transparencë.
Bozdo: Kombinimi i ofertave
“Një kompani mund të ofrojë 100 lekë dhe investon 20 lekë, por mund të kemi oferta për ta blerë me 50 lekë dhe do të investojë 150 lekë. Ky do të jetë një rast interesant për t’u gjykuar”, ishte përgjigjja e zv/ministrit, lidhur me kriterin e shpalljes së ftuesit.
Faktet me shifra tregojnë qartë se planet e investimeve nuk janë respektuar kurrë nga blerësit
Historia
Skandalet me kontratat në naftë i kemi që nga 1924-a
Ishte viti 1924 kur deputeti Luigj Gurakuqi ngrinte zërin në parlament se qeveria e Iljaz Vrionit po lidhte kontratë koncesionare me shoqërinë angleze APOC, duke i dhënë një kontratë ekskluzive mbi monopolizimin e tregtisë së vojit të gurit (kështu i thoshin në atë kohë naftës) me kushte aspak të favorshme për shtetin tonë. Vrioni u akuzua për tradhëti kombëtare për shkak të marrëveshjes me italianët për shtypjen e monedhave dhe doli me vendim parlamenti në pension të parakohshëm. Nga kontrata shteti shqiptar përfitonte vlera të papërfillshme. Pikërisht këtu kemi elementët e parë korruptiv të shtetit shqiptar mbi kurriz të pasurisë së kombit. Në shkurt të 1925, qeveria e asaj kohe lidhi katër kontrata për shfrytëzim nafte, në rreth 700 mijë ha tokë, të blera me 0.82 franga ari për ha, nga më të ulëtat e asaj kohe në krahasim me rajonin. Në vitin 1931, APOC u largua nga vendi, pasi shpoi 14 puse, duke marrë me vete të gjitha studimet dhe materialet, në kundërshtim me ligjin.
Në lojë futen italianët, marrëveshje e bërë nga shteti i tyre me anglezët në kompensim të disa koncesioneve në Irak. Nga viti 1937 deri në 1940, ishin aktivë edhe francezët, por pasi bënë disa studime për naftë, nuk ndërmorën asnjë hap investimi, por u larguan pa respektuar kontratën. Edhe në këtë pjesë, shteti nuk ndërhyri për të penalizuar.
Historia tregon se studimet e kryera dhe marrëveshjet disa milionësh dollarë nuk janë respektuar. Në janar të vitit 1945, qeveria shqiptare i konfiskoi impiantet e kërkimit dhe shfrytëzimit të naftës, të menaxhuar nga italianët (AGIP), me rezerva mbi 1 milion ton. Në fillim të viteve ’90 nisin kontaktet e para për kërkim dhe zhvillim nafte, por asgjë konkrete. Në vitin 2004, qeveria lidh një tjetër marrëveshje pas dështimit spektakolar të kanadezëve të “Sanxon”, të cilët ikën pa respektuar asgjë. Tani jemi në prag të shitjes së gjithçkaje që është tokë e jona me naftë dhe sërish rrezikojmë të mos përfitohet asgjë.
10.09.2012
Burimi: Gazeta Shqip